Nowy instytucjonalizm – teorie i badania

Na spotkaniu, które odbędzie się 30 maja 2022 r. (wyjątkowo w poniedziałek) referat zatytułowany „Moment Sputnika V: wytwarzanie biotechnologii, broni biologicznej i szczepionki przeciw COVID-19 w Rosji oraz byłych krajach satelickich” wygłosi Marek Naczyk (Uniwersytet Oksfordzki) podejmujący w swoich badaniach tematykę na przecięciu polityki społecznej oraz porównawczej ekonomii politycznej. Podstawą referatu będzie artykuł napisany we współautorstwie z Cornelem Banem, który wkrótce ukaże się w czasopiśmie „East European Politics”. Pierwszy głos w dyskusji wygłosi Tomasz Zarycki (Uniwersytet Warszawski) badacz zależności centro–peryferyjnych oraz autor licznych publikacji dotyczących Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej.

Abstrakt:

Why has Russia been able to develop and produce Sputnik V while Central and Eastern European (CEE) countries that are members of the European Union have only played a marginal role in global supply chains for the production of vaccines against COVID-19? We argue that this capacity results from efforts by Russia’s national security state and entrepreneurs to turn a Soviet advantage in the development of biological weapons into a contemporary public health advantage in vaccine and drug development. CEE countries have lacked Russia’s historical legacy of and contemporary drive for security motivated statecraft. Nor have they massively invested – as for example Cuba has – into their public health systems and in potential synergies between such systems and biotech firms.

[WAŻNE] Spotkanie odbędzie się w sali biblioteki ISP PAN przy ulicy Oleandrów 2/4, początek o godzinie 14:00 (również wyjątkowo). Sala znajduje się w odległości 4 minut niespiesznego spaceru od Polnej 18/20 (gdzie przed pandemią zwykle odbywało się seminarium).

Na spotkaniu, które odbędzie się 24 marca 2022 r. referat zatytułowany: „The political economy of illiberalism in Hungary and East-Central Europe” wygłosi Gabor Scheiring (Bocconi University, Milan), węgierski badacz zajmujący się ekonomią polityczną, populizmem oraz globalizacją.  Poniżej zamieszczamy krótką notkę biograficzną oraz abstrakt wystąpienia, nawiązującego do książki: The Retreat of Liberal Democracy (2020). Dyskusję rozpocznie koreferatem Tomasz Sawczuk (Kultura Liberalna). Spotkanie poprowadzi Weronika Grzebalska (ISP PAN).

Seminarium wciąż odbywa się w trybie zdalnym, w związku z tym zapraszamy do łączenia się za pomocą platformy ZOOM. Zaczynamy tradycyjnie o godzinie 13:00. Osoby zainteresowane udziałem prosimy o kontakt z organizatorami  (weronika.zuzanna@gmail.com, is@spoleczenstwo.pl lub mikolajpawlak@uw.edu.pl) w celu uzyskania danych do logowania.

Językiem spotkania będzie angielski.

…and if you don’t speak Polish:

At the webinar on March 24th Gabor Scheiring (Bocconi University, Milan) will present a paper: „The political economy of illiberalism in Hungary and East-Central Europe”. You can find a short biographical note and the abstract below. The paper is related to the book: The Retreat of Liberal Democracy (2020), which recetly has received the George Blazyca Prize [link].

The discussion will be opened with a commentary delivered by Tomasz Sawczuk (Kultura Liberalna). The meeting will be hosted by Weronika Grzebalska (IPS PAS).

Bio:

Gabor Scheiring (Ph.D., Cambridge), is a Marie Curie Fellow at Bocconi University. His research addresses the political-economic determinants of inequality in health and wellbeing, and how these shape democracy and capitalist diversity. His book, The Retreat of Liberal Democracy (Palgrave, 2020) shows how working-class dislocation and business elite polarization enable illiberalism. As a member of the Hungarian Parliament (2010-2014) he advocated for a socially just transition to sustainability. Personal webpage: https://www.gaborscheiring.com/.

Abstract:

Why has liberal democracy retreated in Hungary and East-Central Europe? Challenging and extending existing interpretations, Gabor Scheiring’s book argues that Hungary’s new authoritarian regime emerged as a political response to the tensions of globalization. The book demonstrates how Viktor Orbán’s Fidesz exploited the rising nationalism among the working-class casualties of deindustrialization and the national bourgeoisie to consolidate illiberal hegemony. The book combines quantitative and qualitative approaches in a theory-building process tracing framework, relying on a rich and diverse dataset, which is the result of three years of empirical research. While each country is different, insights from Hungary help us also understand democratic backsliding in the Visegrad region. The presentation concludes with a comparative framework on the political economy of illiberalism in East-Central Europe.

Podczas webinarium 25 listopada będziemy dyskutować na temat sytuacji na granicy polsko-białoruskiej. Referat pt. „Czy można wziąć sprawy w swoje ręce i spróbować naprawić to, co politycy popsuli? O „kryzysach migracyjnych” na granicach UE w XXI wieku” wygłosi Maciej Duszczyk (Uniwersytet Warszawski), czołowy w Polsce badacz polityki migracyjnej. Pierwszy głos w dyskusji zabierze Paweł Kubicki (Szkoła Główna Handlowa) badacz polityk publicznych i ich porażek.

Przed seminarium zachęcamy do zapoznania się z wywiadem Michała Sutowskiego z Maciejem Duszczykiem w Krytyce Politycznej pt. „Postulat numer jeden to „zero śmierci na granicach”. I za to odpowiada państwo” oraz artykułem „Kryzys migracyjny czy kryzys Unii Europejskiej?” opublikowanym w 2015 roku w Biuletynie Instytutu Zachodniego.

Spotkanie odbędzie się za pośrednictwem platformy ZOOM (meeting ID: 997 1719 3712), 25 listopada (czwartek). Zaczynamy tradycyjnie o godzinie 13:00. Osoby zainteresowane udziałem prosimy o kontakt na adres: is@spoleczenstwo.pl lub mikolajpawlak@uw.edu.pl w celu uzyskania hasła.

Abstrakt:

W wystąpieniu analizie na gorąco poddany jest obecnie odbywający się kryzys na granicy Polski z Białorusią. Łączy on w sobie trzy wymiary: humanitarny, migracyjny i polityczny. Państwo polskie próbuje nim zarządzać w oparciu o swoje zasoby: oparte głownie na potencjale sektorów siłowych: Straży Granicznej, Wojska, Policji oraz WOT. Ponadto zdecydowało się na ograniczenie praw obywatelskich oraz kontroli społecznej wprowadzając stan wyjątkowy. Stale odmawia skorzystania z potencjału UE w zakresie rozwiązywania tego typu kryzysów opartego m.in. na agencji Frontex. W ostatnich dniach podjęto próby zarządzania kryzysem przez inne państwa, w tym Niemcy i Francję, na co rząd Polski oraz Prezydent RP zareagowali bardzo negatywnie. Coraz częściej obecny kryzys porównany jest z innymi „kryzysami migracyjnymi” na granicach Unii Europejskiej w XXI wieku, zwłaszcza z tzw. „Kryzysem uchodźczym” z 2015 roku czy wydarzeniami z granicy grecko-tureckiej na przejściu granicznym w Kastanies w marcu 2020 roku.

Na najbliższym webinarium, 27 maja (wyjątkowo o godzinie 15:00) zajmiemy się problemem wiarygodności diagnoz generowanych przez algorytmy.

Referat, w języku angielskim, zatytułowany „Are the algorithms misleading? Meta-analysis of the algorithm for profiling of the unemployed used in Poland” wygłoszą Karolina Sztandar-Sztanderska (UW), Michał Kotnarowski (IFiS PAN) i Marianna Zieleńska (UW) prowadzący socjologiczne badania polityk publicznych. Pierwszy głos w dyskusji zabierze Anne Kaun (Södertörn University) badaczka kultur algorytmicznych, automatyzacji i mediów.

Zachęcamy do zapoznania się ze stanowiącym podstawę dla referatu artykułem opublikowanym ostatnim numerze Studiów Socjologicznych pt. „Czy algorytmy wprowadzają w błąd? Metaanaliza algorytmu profilowania bezrobotnych stosowanego w Polsce„.

Spotkanie odbędzie się za pośrednictwem platformy ZOOM (meeting ID: 858 8284 3555), 27 maja (czwartek). Zaczynamy wyjątkowo o godzinie 15:00. Osoby zainteresowane udziałem prosimy o kontakt na adres: is@spoleczenstwo.pl lub mikolajpawlak@uw.edu.pl w celu uzyskania hasła.

Abstrakt:

Social policy decisions based on algorithms affect the quality of life of people. Yet, the access to algorithms is restricted, which makes it difficult to assess their credibility. In result, it often remains unknown whether the statistical models were correctly applied or based on reliable data. The authors address this more general problem, by referring to the example of the tool for profiling the unemployed implemented in Poland. The profiling algorithm was to measure the potential of the unemployed in order to divide them into groups with different access to activation measures. Based on the analysis of the official documents, supplemented with qualitative and quantitative data, the authors performed a statistical meta-analysis of this tool. They prove that the profiling algorithm did not meet the basic methodological standards in terms of data quality and the selection and application of the statistical model.

6 maja 2021 (czwartek) o godz. 9:00 odbędzie się webinarium Zespołu Socjologii Polityki, Gospodarki i Edukacji, na którym referat „Reconceptualizing eventful sociology” wygłoszą Thomas Angeletti (CNRS) i Marcin Serafin (IFiS PAN). Pierwsze głosy w dyskusji zabiorą Mikołaj Pawlak (UW) i Aleksander Manterys (UW). Serdecznie polecamy to seminarium i zachęcamy do udziału: https://ifispan.pl/sociology-of-politics-economy-and-education-seminar/.

Na webinarium 25 marca dyskutować będziemy na temat pojęcia legitymizacji. Referat pt. „Legitymizacja sprzeczna jako motyw praktyk rachunkowości: Studium kalkulacji opłat za studia” wygłosi Monika Łada (Szkoła Główna Handlowa w Warszawie), badaczka specjalizująca się w studiach nad społecznym wymiarem rachunkowości. Pierwszy głos w dyskusji zabierze Przemysław Hensel (Uniwersytet Warszawski) badacz procesów instytucjonalnej dyfuzji i legitymizacji.

Podstawę referatu stanowi artykuł: Łada, M., Kozarkiewicz, A. and Haslam, J. (2020), „Contending institutional logics, illegitimacy risk and management accounting: A case study analysis of study programme calculations in a Polish public university„, Accounting, Auditing & Accountability Journal, Vol. 33 No. 4, pp. 795-824.

Spotkanie odbędzie się za pośrednictwem platformy ZOOM (meeting ID: 925 2246 6179), 25 marca (czwartek). Zaczynamy tradycyjnie o godzinie 13:00. Osoby zainteresowane udziałem prosimy o kontakt na adres: is@spoleczenstwo.pl lub mikolajpawlak@uw.edu.pl w celu uzyskania hasła.

Abstrakt:

W szerokim odbiorze społecznym rachunkowość jest postrzegana jako racjonalna i obiektywna technologia pomiaru ekonomicznego, która zapewnia przejrzystość działalności organizacji i możliwość rozliczenia zarządzających. Badania empiryczne wskazują jednak, że jest to raczej przekonanie ugruntowane na podstawie założeń normatywnych niż rzetelne odzwierciedlenie praktyk organizacyjnych. Jak pokazują liczne studia, powody decyzji o zastosowaniach określonych rozwiązań w zakresie rachunkowości wykraczają poza cel użyteczności ekonomicznej i znajdują się pod silnym wpływem oddziaływania społecznego.
Teoria neoinstytucjonalna dostarcza konstruktów, które pozwalają na kontekstowe badanie społecznych mechanizmów kształtowania rachunkowości. Jednym z centralnych zjawisk społecznych, które przykuło uwagę badaczy tego nurtu jest legitymizacja. Dążenie do pozyskania, utrzymania, a niekiedy także odzyskania legitymizacji jest postrzegane jako ważny społeczny motyw sięgania po określone rozwiązania organizacyjno-informacyjne. W tym ujęciu presje płynące z pola instytucjonalnego są analizowane w powiązaniu z określonymi warstwami praktyk rachunkowości, w których znajdują odzwierciedlenie.
W trakcie seminarium zostaną omówione wyniki badań empirycznych na temat dążeń przez praktyki organizacyjne rachunkowości do utrzymania legitymizacji sprzecznej. Wyniki studium pozwoliły na identyfikację taktyk adaptacyjnych zastosowanych w kalkulacjach opłat za studia przez polską państwową uczelnię wyższą w odpowiedzi na rozbieżności obowiązujących logik instytucjonalnych. Ujawnione w badaniach zabiegi określone jako: ceremonialne kalkulacje, rachunkowość cienia, etykietowanie legitymizujące i blackboxing są ilustracją sposobu konstrukcji tzw. kontrłączenia (ang. counter-coupling) charakterystycznego dla praktyk określanych mianem hipokryzji zorganizowanej.

Na najbliższym webinarium, 25 lutego, podejmiemy temat koprodukcji oraz tak zwanego efektu dźwigni. Referat zatytułowany „Społeczna spuścizna sportowych mega-wydarzeń i koprodukcja. Studium przypadku sieci obiektów sportowych Orlik po EURO 2012” wygłosi Katarzyna Wodniak (Społeczna Akademia Nauk) socjolożka organizacji i badaczka procesów zarządzania. Pierwszy głos w dyskusji zabierze Wojciech Woźniak (Uniwersytet Łódzki) czołowy polski socjolog sportu.

Zachęcamy do zapoznania się ze stanowiącym podstawę dla referatu artykułem Katarzyny Wodniak pt. „Social leverage of sporting mega-events and co-production. The case study of Orlik facilities in Poland after EURO 2012” opublikowanym niedawno w czasopiśmie „International Journal of Sport Policy and Politics„.

Spotkanie odbędzie się za pośrednictwem platformy ZOOM (meeting ID: 983 4346 3930), 25 lutego (czwartek). Zaczynamy tradycyjnie o godzinie 13:00. Osoby zainteresowane udziałem prosimy o kontakt na adres: is@spoleczenstwo.pl lub mikolajpawlak@uw.edu.pl w celu uzyskania hasła.

Abstrakt:

This study analyses the process of social leveraging of UEFA EURO 2012 in Poland for sports participation through a case study of Orlik facilities. It identifies new arrangements in the governance of the facilities that are based on the co-production of amateur sports offer in a polycentric nested system. This novel bottom-up approach brought results in terms of increased participation in the facilities. The analysis is based on a case study of Orliks over a period of eight years, from 2011 until 2018. The main method was ethnography consisting of open-ended semi-structured interviews and participant observation. This study connects the notions of legacy and leverage of mega-events with Elinor Ostrom’s concept of co-production. The analysis supports earlier findings on the legacy of mega-events in terms of sport participation which discussed the advantages of bottom-up, local approaches in comparison to centrally planned programmes.

Na najbliższym webinarium, 28 stycznia, powrócimy do podejmowanego już wcześniej tematu reguł wyborczych. Referat zatytułowany: „Pojedynczy Głos Przechodni (STV) – propozycja nowej ordynacji wyborczej dla Polski” wygłosi Paweł Przewłocki (Narodowe Centrum Badań Jądrowych), fizyk, socjolog, społecznik i jeden z głównych rzeczników wprowadzenia zasad STV (zob. http://stv.org.pl). Rolę koreferenta przyjmie – powracający wirtualnie na nasze seminarium – Jarosław Flis (UJ), znany ekspert w zakresie wyborów i prawa wyborczego, ale również autor (konkurencyjnej) koncepcji ordynacji zlokalizowanej.

Zachęcamy do zapoznania się z zamieszczonym niżej abstraktem wystąpienia, jak również z przygotowaną przez referenta ekspertyzą INSPRO: „Single Transferable Vote – preferencyjna ordynacja wyborcza”.

Spotkanie odbędzie się za pośrednictwem platformy ZOOM (meeting ID: 925 3993 1693), 28 stycznia (czwartek). Zaczynamy tradycyjnie o godzinie 13:00. Osoby zainteresowane udziałem prosimy o kontakt na adres: is@spoleczenstwo.pl lub mikolajpawlak@uw.edu.pl w celu uzyskania hasła.

Abstrakt:

W obecnym toksycznym klimacie panującym na polskiej scenie politycznej, którego istotnymi cechami są orientacja uczestników gry na konflikt i niechęć wyborców do partyjnych elit, poszukuje się czasami instytucjonalnych rozwiązań mogących pozwolić na uczynienie kultury politycznej bardziej funkcjonalną. Jedną z propozycji, która od lat pojawia się w dyskursie politycznym w Polsce, jest reforma ordynacji wyborczej. Najczęściej pojawiający się pomysł to wprowadzenie jednomandatowych okręgów wyborczych; autor tego referatu zamierza jednak zaproponować inne rozwiązanie – zastosowanie ordynacji używanej od przeszło stu lat m.in. w Irlandii, Australii i na Malcie. Chodzi o metodę Pojedynczego Głosu Przechodniego (Single Transferable Vote, STV), opartą na głosowaniu preferencyjnym. Unikalny element używanej w niej procedury przeliczania głosów – transfer ich nadwyżki do kandydatów dalszych preferencji – sprawia, że metoda ta łączy w sobie zalety ordynacji większościowych (głosowanie personalne) i ordynacji z listami partyjnymi (proporcjonalność wyników). Co więcej, jej zwolennicy twierdzą, iż jej adaptacja wzmacnia konsensualne aspekty kultury politycznej.

Podczas seminarium przedstawiony zostanie transferowy algorytm przeliczania głosów na mandaty, jego własności, zalety i wady. Następnie zaprezentowane zostanie kilka krótkich studiów przypadku krajów używających STV, ze szczególnym uwzględnieniem Irlandii. Zobaczymy techniczne aspekty przeliczania głosów, przebieg kampanii wyborczej, kształt sceny politycznej i strategie partyjne związane z tak nietypową ordynacją. Jako ilustracja udanej zmiany ordynacji na STV omówiony zostanie przykład wyborów lokalnych w Szkocji. Zakończymy próbą naszkicowania projektu wprowadzenia STV w Polsce – powiemy czy warto to zrobić, jak to zrobić w sensie prawnym i organizacyjnym i czy taka zmiana jest prawdopodobna.

Na webinarium, które odbędzie się 26 listopada 2020 r., referat zatytułowany „Sukces i porażka polskich reform oświaty. Czy czas na głębszą reformę instytucjonalną?” wygłosi Maciej Jakubowski (WNE UW), socjolog, ekonomista, współtwórca badań PISA, były wiceminister edukacji, a obecnie prezes Evidence Institute. Pierwszy głos w dyskusji zabierze pedagog, badacz nierówności w edukacji Roman Dolata (WP UW). Poniżej zamieszczamy abstrakt wystąpienia, zachęcamy również do zapoznania się z raportem Edukacja bez polityki, do którego nawiąże referat.

Spotkanie ma jak zwykle charakter otwarty i odbędzie się na platformie ZOOM w godzinach 13:00-15:00 (Meeting ID: 988 8661 7100, link: https://zoom.us/j/98886617100?pwd=L2pEQlBVMzloZE1QcjFURFFjV3VuZz09). Osoby zainteresowane udziałem prosimy o kontakt z organizatorami w celu uzyskania hasła (e-mail: is@spoleczenstwo.pl lub mikolajpawlak@uw.edu.pl). Na prośbę uczestniczki/uczestnika możemy również udostępnić niepublikowany jeszcze tekst, stanowiący podstawę wystąpienia.

Abstrakt:

Reformy polskiej oświaty począwszy od 1989 roku polegały w dużym stopniu na tworzeniu nowych rozwiązań instytucjonalnych i zmianach strukturalnych. Zmiany zaczęły się od decentralizacji, której szybkie wprowadzenie w 1990 roku motywowane było politycznie i w dużym stopniu ukształtowało system oświaty na kolejne 30 lat. Jednak sztandarowym przykładem jest reforma z 1999 roku, której najbardziej widocznym i najczęściej krytykowanym elementem było wprowadzenie gimnazjów, choć znacznie większe znaczenie dla jakości nauczania i efektów miało wydłużenie okresu obowiązkowego kształcenia i wspólnych dla wszystkich podstaw programowych o jeden rok. W referacie przedstawiam ich zarys oraz główne rezultaty potwierdzone analizą wyników z międzynarodowych badań uczniów oraz rynku pracy. Próbuję także wyjaśnić dlaczego możliwe było zniszczenie udanych reform. Wątek ten rozwija raport Fundacji Evidence Institute, w którym stawiamy tezę, że skomplikowane wyzwania stojące przed systemami edukacji w XXI wieku wymagają stworzenia nowych rozwiązań instytucjonalnych, które ograniczałyby rolę polityków w procesie planowania zmian w edukacji a także wspierały budowanie sieci eksperckich włączających także nauczycieli w proces decyzyjny. Opisujemy przykłady podobnych rozwiązań z innych krajów, które jednak opierają się o ogólne rozwiązania instytucjonalne stosowane w administracji publicznej w tych krajach. W Polsce brakuje przykładu podobnych rozwiązań, bowiem niemal wszystkie instytucje, poczynając od Głównego Urzędu Statystycznego po ministerialne instytuty badawcze jak IBE czy kluczowe dla funkcjonowania oświaty organizacje jak CKE, są bezpośrednio zależne od decyzji polityków. Jest to więc wyzwanie dla całego systemu administracji publicznej i rodzi pytanie o to jak zmienić otoczenie instytucjonalne sfery publicznej w Polsce, aby poprawić jakość rządzenia oraz skuteczność i trwałość reform.

22 października (czwartek) o godz. 13:00 odbędzie się w formie zdalnej pierwsze w roku akademickim 2020/2021 seminarium. Wystąpienie „Why do we believe in rankings? The global institutionalization of university rankings and its discontents” wygłosi Jelena Brankovic (Uniwersytet Bielefeldzki). Pierwszy głos w dyskusji zabierze Adam Płoszaj (EUROREG UW).

Spotkanie ma charakter otwarty i odbędzie się w języku angielskim na platformie ZOOM w godzinach 13:00-15:00 (Meeting ID: 986 9792 408). Osoby zainteresowane udziałem prosimy o kontakt z organizatorami w celu uzyskania hasła (e-mail: is@spoleczenstwo.pl lub mikolajpawlak@uw.edu.pl).

Dr. Jelena Brankovic is a postdoctoral researcher at the Faculty of Sociology, Bielefeld University (Germany). Her current research focuses on the role rankings and other forms of comparison in the institutional dynamics within and across sectors, with a particular attention to the higher education sector. Her interests also extend to the practice of theorizing, academic writing, peer learning, and cats (even though she has none, unfortunately). Jelena is also Books Editor at Higher Education and a Joint Lead Editor of the ECHER Blog.

Dr Adam Płoszaj is an assistant professor at the Centre for European Regional and Local Studies EUROREG, University of Warsaw. My primary area of expertise is regional and local development, R&D policy, science of science, and policy evaluation, including evaluation of European Union programmes and projects.

Przed seminarium zachęcamy do zapoznania się z artykułem:

Brankovic, J., Ringel, L., & Werron, T. (2018). How rankings produce competition: The case of global university rankings. Zeitschrift für Soziologie, 47(4), 270-288.

Abstrakt wystąpienia

Academic rankings have been around for more than a century, yet only recently have we started paying attention to them. Although not exclusive to academic establishments, rankings in the higher education sector have rapidly proliferated since the turn of the century—a trend which could be accounted for, at least in part, by developments beyond higher education. The rise of metrics, proliferation of evaluative practices, marketization, scientization, and globalization in the broadest sense, are some of the often recognized drivers of this trend. At the same time, rankings are also highly contested. However, despite the unremitting challenge to their legitimacy and the controversy which clouds them, the idea that rankings are “here to stay” seems to have sunk in with scholars, decision makers, and practitioners alike. How can we, then, account for what this seeming paradox?